Kerntakendiscussie en sociaal bezuinigen

 Wat in de analyse van coalitieakkoorden opvalt is dat de komende jaren in het teken staan van grootschalig bezuinigen. Tegelijkertijd zien we bij vrijwel alle gemeenten de wens om dit doordacht en bewust te doen. Geen kaasschaaf en geen botte bijl, maar proactief en sociaal bezuinigen!

 Veel gemeenten starten daarnaast, of daaraan voorafgaand, met een kerntakendebat. In samenspraak met het maatschappelijk middenveld worden de taken van de lokale overheid opnieuw gedefinieerd. Uitgangspunt daarbij is een overheid die er niet voor de burgers is, maar van de burgers. Een overheid die regisseert, faciliteert, maar ook de ruimte geeft aan burgers zelf vorm te geven aan hun samenleving. Niet van de wieg tot het graf ondersteuning, maar faciliteiten al naar gelang wens en behoefte van de burger. Niet de oplossende overheid maar de samenwerkende overheid.

Regie

De sleutel in de reflectie op kerntaken is de manier waarop dat gebeurt. De uitkomst is voor een deel tenslotte al bekend. Bescherming, veiligheid, een minimum aan bestaanszekerheid, het creëren van kansen op werk en scholing, zorgen voor goed onderwijs. Dat type taken zijn en blijven kerntaken van de overheid. De rol die de overheid daar bij speelt, en de rol die de burger kan gaan spelen, is echter op allerlei manieren in te vullen. Daar ligt dan ook de eerste prioriteit van de gemeente de komende maanden: de regie nemen.

Proces

De inrichting van het proces om te komen tot een nadere formulering van de kerntaak en de rol die de gemeente inneemt is de tweede stap. Dat proces kent meerdere participanten en behelst een nieuwe vormgeving van de beleidscyclus van gemeenten. Participanten zijn naast de gebruikelijke stakeholders uit het maatschappelijk middenveld (denk aan corporaties maatschappelijke ondernemingen, welzijnsinstellingen, culturele instellingen, vrijwilligersorganisaties, sportorganisaties en wat dies meer zij) vooral ook de individuele burgers. Hen te betrekken bij dit proces leidt tot draagvlak en betrokkenheid.

Beleidscyclus

De huidige beleidscycli barsten van beleid. Als er een ding duidelijk zal zijn gedurende een kerntakendebat dan is dat het feit dat er een teveel aan beleid is en vaak een tekort aan uitvoering. Terughoudend zijn in beleid (beleidsarm noemt men dit wel met een ongelukkig gekozen term) staat dus voor op. Ook de erkenning dat voor verschillende maatschappelijke problemen niet altijd dezelfde oplossingen mogelijk zijn is van belang: beleidsdifferentiatie is dus ook van belang. Dat leidt tot de volgende, overzichtelijke, cyclus:

• Verkennen van de mogelijkheden met burgers en maatschappelijk middenveld
• Kaders vast stellen (financieel en, waar beslist noodzakelijk, inhoudelijk)
• Uitvoering zo veel mogelijk bij het maatschappelijk middenveld laten
• Horizontaal (aan de burger!) verantwoording afleggen